Friedrich Ebert: Een meester van de Weimar-democratie wordt gevierd!

Friedrich Ebert: Een meester van de Weimar-democratie wordt gevierd!

Vandaag, 1 juni 2025, herdenken we de 100ste verjaardag van de dood van Friedrich Ebert, een uitmuntend figuur in de Duitse democratische geschiedenis. Ebert, de enige democratisch ingestelde president van de Weimarrepubliek, moest een rotsachtig pad bewandelen en de vijandigheid van zowel links als rechts overwinnen. Zijn levensverhaal en politieke carrière zijn vastgelegd in de herziene biografie van Walter Mühlhausen, die in 2025 werd gepubliceerd en voor het eerst het levenslicht zag in 2006. Mühlhausen bekleedde bijna vier decennia lang leidinggevende functies bij het bedrijf. Rijkspresident Friedrich Ebert Memorial Foundation werkzaam.

Friedrich Ebert werd in 1871 in Heidelberg geboren als zevende kind van een kleermaker en was aanvankelijk zadelmaker voordat hij in 1889 lid werd van de Sociaal-Democratische Partij. Zijn politieke opkomst begon in 1900 toen hij betaald ambtenaar werd. In 1913 nam hij het voorzitterschap van de SPD over en speelde een cruciale rol in de revolutie van 1918. Tijdens deze meest turbulente tijd van het land maakte hij deel uit van de “Raad van Volksvertegenwoordigers” en stelde cruciale hervormingen voor om de jonge democratie te stabiliseren. Mühlhausen beschrijft Ebert als een ‘pragmaticus en reformist die vijandig staat tegenover de theorie’. Binnen de SPD waren er echter zorgen dat de president te veel macht zou hebben.

De weg om Reichspresident te worden

Van 1919 tot aan zijn dood in 1925 was Ebert de eerste Reichspresident van de Weimarrepubliek. Zijn presidentschap werd gekenmerkt door uitdagingen, niet in de laatste plaats het Verdrag van Versailles, dat hij strategisch verwierp als ‘onvervulbaar, ondraaglijk en onaanvaardbaar’, maar toch gedwongen werd te aanvaarden. Tijdens zijn ambtsperiode vaardigde Ebert maar liefst 136 noodverordeningen uit om in tijden van crisis snel te kunnen reageren. Niettemin was hij het doelwit van een lastercampagne van antidemocratische kringen die zijn integriteit in twijfel trokken.

Een bijzonder pijnlijk moment was een proces in Maagdenburg waarin zijn gedrag tijdens een staking werd besproken en tot een politiek lasterlijk vonnis leidde. Ook na zijn dood was Ebert niet immuun voor tegenslagen: hij werd pas zes jaar na zijn dood gerehabiliteerd, wat de controverses en spanningen van zijn tijd illustreert.

Inzichten in de biografie

De nieuwe editie van Mühlhausens biografie verschijnt op tijd voor Eberts nagedachtenis en bevat een historiografisch voorwoord en nieuwe beelden. Met 1064 pagina's in hardcover en een prijs van 68,00 euro vertegenwoordigt het niet alleen een uitgebreide biografie, maar zet het ook nieuwe wetenschappelijke standaarden op basis van een diepgaande bronnenanalyse. Mühlhausen belicht de successen en prestaties van Ebert, maar ook zijn fouten en verkeerde inschattingen, terwijl hij zijn persoonlijkheid inbedt in de context van een door crisis geteisterde republiek. Mühlhausen toont op indrukwekkende wijze de bedreigingen voor de Weimar-democratie en Eberts onvermoeibare inspanningen om deze te verdedigen.

De erfenis van Friedrich Ebert is nog steeds voelbaar. Hij zag zichzelf als een vertegenwoordiger van het hele Duitse volk en gebruikte zijn creatieve mogelijkheden om de jonge en kwetsbare democratische structuren te stabiliseren. Zijn levenswerk en de hedendaagse herinneringen daaraan nodigen ons uit om na te denken over de omstandigheden en uitdagingen van de democratie – en laten zien dat de inspanningen om democratische waarden te verdedigen nooit eindigen.